Rối loạn tâm lý ở trẻ em – Những điều cần biết và giải pháp

Rối loạn tâm lý ở trẻ em là một tình trạng sức khỏe tâm lý phức tạp, xuất phát từ nhiều nguyên nhân như yếu tố di truyền hoặc sự thay đổi trong các chất hóa học trong não. Những yếu tố này có thể ảnh hưởng đến suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của trẻ. Cùng Babichuchu tìm hiểu cho ba mẹ những điều cần biết về rối loạn tâm lý ở trẻ em 

Theo thống kê, khoảng 5 triệu trẻ em tại Hoa Kỳ gặp phải các rối loạn tâm lý nghiêm trọng, ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống thường ngày của chúng. Trung bình, cứ mỗi năm lại có khoảng 20% trẻ em tại Mỹ được chẩn đoán mắc một dạng rối loạn tâm thần nào đó. Mặc dù gọi là “bệnh tâm thần,” tình trạng này cũng có các nguyên nhân vật lý, bao gồm yếu tố di truyền và những biến đổi sinh hóa trong não. Điều này mở ra khả năng điều trị hiệu quả bằng cách sử dụng thuốc, liệu pháp tư vấn tâm lý hoặc phối hợp cả hai, giúp trẻ em dần ổn định và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Sức khỏe rối loạn tâm lý ở trẻ em

Rối loạn tâm lý ở trẻ em là nhóm các tình trạng phức tạp do nhiều yếu tố kết hợp, bao gồm yếu tố di truyền và thay đổi trong hệ hóa học của não. Những yếu tố này có thể ảnh hưởng sâu rộng đến khả năng tư duy, cảm xúc và hành vi của trẻ, tuy nhiên nhiều tình trạng có thể được điều trị hiệu quả qua thuốc, liệu pháp tâm lý, hoặc sự kết hợp của cả hai. Tại Hoa Kỳ, gần 5 triệu trẻ em được chẩn đoán mắc các rối loạn tâm lý nghiêm trọng, tức là các tình trạng ảnh hưởng đáng kể đến sinh hoạt hàng ngày. Thực tế cho thấy, rối loạn tâm lý ở trẻcác yếu tố sinh học và tâm lý đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của rối loạn này, khiến việc điều trị qua liệu pháp hoặc thuốc trở nên thiết yếu để kiểm soát và cải thiện sức khỏe tâm lý của trẻ.

Xem thêm: Bà bầu nên kiêng ăn gì?

Xác định và chẩn đoán rối loạn tâm lý ở trẻ em

Để xác định rối loạn tâm lý ở trẻ em, các chuyên gia phải xem xét nhiều yếu tố do trẻ em không chỉ phát triển nhanh chóng về thể chất mà còn trải qua các giai đoạn thay đổi tinh thần và cảm xúc. Các triệu chứng có thể bị che giấu bởi hành vi phát triển bình thường, tạo ra thách thức cho việc chẩn đoán rối loạn tâm lý ở trẻ. Chẩn đoán rối loạn tâm lý ở trẻ đòi hỏi xem xét khả năng của trẻ trong các môi trường khác nhau như gia đình, trường học và mối quan hệ với bạn bè cùng trang lứa.

Rối loạn tâm lý có nhiều dạng và thường ảnh hưởng đến trẻ ở các mức độ khác nhau. Trong đó, có các rối loạn lo âu, ADHD, rối loạn hành vi gây rối, và rối loạn cảm xúc như trầm cảm và rối loạn lưỡng cực. Các rối loạn khác như tâm thần phân liệt và rối loạn tic có thể ảnh hưởng mạnh đến nhận thức và hành vi rối loạn tâm lý ở trẻ. Trẻ mắc một rối loạn thường có nguy cơ mắc thêm các tình trạng khác, điều này cần được lưu ý trong đánh giá.

Nguyên nhân và triệu chứng của rối loạn tâm lý ở trẻ

Nguyên nhân chính xác của hầu hết các rối loạn tâm thần vẫn chưa được biết, nhưng nghiên cứu cho thấy có thể liên quan đến sự kết hợp của các yếu tố, bao gồm di truyền, sinh học, chấn thương tâm lý và căng thẳng môi trường. Cụ thể:

• Di truyền (di truyền): Nhiều rối loạn tâm thần xảy ra trong gia đình, cho thấy rằng các rối loạn, hay chính xác hơn là một tổn thương đối với các rối loạn, có thể được truyền từ cha mẹ sang con cái thông qua gen.
• Sinh học: Giống như ở người lớn, nhiều rối loạn tâm ;ý ở trẻ em có liên quan đến hoạt động bất thường của các vùng não cụ thể kiểm soát cảm xúc, suy nghĩ, nhận thức và hành vi. Những chấn thương ở đầu đôi khi cũng có thể dẫn đến những thay đổi về tâm trạng và tính cách.
• Sang chấn tâm lý: Một số rối loạn tâm thần có thể được kích hoạt bởi chấn thương tâm lý, chẳng hạn như lạm dụng tình dục, thể chất hoặc tình dục nghiêm trọng; một mất mát ban đầu quan trọng, chẳng hạn như mất cha hoặc mẹ và bị bỏ bê.
• Căng thẳng môi trường: Các sự kiện căng thẳng hoặc chấn thương có thể gây ra rối loạn ở một người dễ bị rối loạn tâm thần.

Làm thế nào để chẩn đoán bệnh tâm thần ở trẻ em?

Cũng như người lớn, các rối loạn tâm lý ở trẻ em được chẩn đoán dựa trên các dấu hiệu và triệu chứng. Tuy nhiên, chẩn đoán bệnh tâm lý ở trẻ em có thể đặc biệt khó khăn. Nhiều hành vi được coi là triệu chứng của rối loạn tâm thần, chẳng hạn như nhút nhát, lo lắng (căng thẳng), thói quen ăn uống kỳ lạ và nóng nảy, có thể xảy ra như một phần bình thường trong quá trình phát triển của trẻ. Các hành vi trở thành triệu chứng khi chúng xảy ra rất thường xuyên, kéo dài, xảy ra ở độ tuổi khác thường hoặc gây ra sự gián đoạn đáng kể cho cuộc sống của trẻ và / hoặc gia đình.

Nếu các triệu chứng xuất hiện, bác sĩ sẽ bắt đầu đánh giá bằng cách thực hiện khám sức khỏe toàn diện và tiền sử phát triển cũng như khám sức khỏe. Mặc dù không có xét nghiệm trong phòng thí nghiệm để chẩn đoán cụ thể các rối loạn tâm thần, bác sĩ có thể sử dụng các xét nghiệm chẩn đoán khác nhau, chẳng hạn như hình ảnh thần kinh và xét nghiệm máu, để loại trừ bệnh thực thể hoặc tác dụng phụ của thuốc là nguyên nhân gây ra các triệu chứng.

Nếu không tìm thấy bệnh lý thể chất, đứa trẻ có thể được giới thiệu đến bác sĩ tâm thần hoặc nhà tâm lý học trẻ em và vị thành niên. Các chuyên gia chăm sóc sức khỏe được đào tạo đặc biệt để chẩn đoán và điều trị bệnh tâm thần ở trẻ em và thanh thiếu niên. Bác sĩ tâm thần và nhà tâm lý học sử dụng các công cụ phỏng vấn và đánh giá được thiết kế đặc biệt để đánh giá một đứa trẻ có bị rối loạn tâm thần hay không. Bác sĩ đưa ra chẩn đoán dựa trên các báo cáo về các triệu chứng của trẻ và quan sát thái độ và hành vi của trẻ. Bác sĩ thường phải dựa vào báo cáo từ cha mẹ, giáo viên và những người lớn khác của đứa trẻ, vì trẻ em thường khó giải thích các vấn đề của chúng hoặc hiểu các triệu chứng của chúng. Sau đó, bác sĩ sẽ xác định xem các triệu chứng của trẻ có chỉ ra một chứng rối loạn tâm thần cụ thể hay không.

Bệnh tâm lý ở trẻ em được điều trị như thế nào?

Rối loạn tâm lý ở trẻ em cũng giống như nhiều chứng rối loạn y tế, chẳng hạn như bệnh tiểu đường hoặc bệnh tim, cần được điều trị liên tục. Mặc dù đã có nhiều tiến bộ trong việc điều trị cho người lớn bị rối loạn tâm thần, nhưng việc điều trị cho trẻ em vẫn chưa được hiểu rõ. Các chuyên gia vẫn đang khám phá phương pháp điều trị nào hiệu quả nhất đối với những tình trạng bệnh ở trẻ em. Hiện nay, nhiều phương pháp điều trị được sử dụng cho trẻ em, bao gồm nhiều loại thuốc, giống như các phương pháp điều trị cho người lớn nhưng với liều lượng khác nhau. Các lựa chọn điều trị phổ biến nhất được sử dụng bao gồm:

• Thuốc: Các loại thuốc thường được sử dụng để điều trị rối loạn tâm thần ở trẻ em bao gồm thuốc chống loạn thần, thuốc chống trầm cảm, thuốc chống lo âu, thuốc kích thích và thuốc ổn định tâm trạng.
• Tâm lý trị liệu: Tâm lý trị liệu (một loại tư vấn thường được gọi đơn giản là liệu pháp) giải quyết phản ứng cảm xúc đối với bệnh tâm thần. Đó là một quá trình mà trong đó các chuyên gia sức khỏe tâm thần được đào tạo giúp mọi người đối phó với bệnh tật của họ, thường bằng cách nói chuyện thông qua các chiến lược để hiểu và đối phó với các triệu chứng, suy nghĩ và hành vi của họ. Các loại liệu pháp tâm lý thường được sử dụng với trẻ em là liệu pháp hỗ trợ, nhận thức-hành vi, giữa các cá nhân, nhóm và gia đình.
• Liệu pháp sáng tạo: Một số liệu pháp nhất định, chẳng hạn như liệu pháp nghệ thuật hoặc liệu pháp vui chơi, có thể hữu ích, đặc biệt là với trẻ nhỏ, những người có thể gặp khó khăn trong việc truyền đạt suy nghĩ và cảm xúc của mình.